Na stronie Museo Naval de Madrit w zakładce "Colección de Dibujos Técnicos y Planos de Buques"
na 20 stronie, pod numerem 00198, jest plan Matteo Mullana okrętu 114 działowego z 1759 r.

Plano de un navío de 114 canones. Mateo Mullan. 1759. Sistema inglés. (Santísima Trinidad 1769).

Mateo (Mathew) Mullan zmarł w 1767 roku. Badacze przypisują projekt Hiszpanowi Pedro de Acosta, ale on też nie dożył wodowania. Z całą pewnością dokończył Ignacio Mullan (syn Mateo), również konstruktor i budowniczy.
Okręt został zbudowany z kubańskiego mahoniu i zwodowany 3 marca 1769 roku jako trójpokładowy, 120 działowy liniowiec.

Krótkie wyjaśnienie dotyczące nazwy (bo nadal funkcjonuje angielska Santissima, nawet na naszym forum). Nasz okręt jest hiszpańską jednostką o nazwie Santisima Trinidad (i tu jest właśnie dylemat.
Otóż najprawdopodobniej nazwa Santísima Trinidad y Nuestra Señora del Buen Fin dotyczyła i owszem Santisimy ale nie słynnego liniowca, lecz galeonu zbudowanego w Manili w 1750 roku.
Nasz, zbudowany w Hawanie w kilka lat później też otrzymał ( jako kolejny ) tę nazwę, lecz jego oficjalna nazwa brzmiała Nuestra Senora de la Santìsima Trinidad

Cóż, to nie koniec nieścisłości, gdyż tak naprawdę jest jeszcze jeden kłopot z ustaleniem, czy był budowany jako 112 czy 116 działowy trójpokładowy okręt liniowy. Tym jednak zajmiemy się później. Teraz przejdźmy do rzeczy.), czyli "Trójca Przenajświętsza". Anglicy, którzy dwukrotnie go pokonali, byli pod takim wrażeniem majestatycznego wyglądu i siły przeciwnika, że przemianowali go w swych relacjach na Santissima Trinidad, używając archaicznego podwójnego "s" dla podkreślenia nadzwyczajnej wielkości żaglowca. Intencjonalnie można by to chyba oddać jako "Przenajnajświętsza Trójca".

Już 12 lat temu pan Krzysztof Gerlach pisał:
...wypadałoby uszanować Hiszpanów, rzeczywistych twórców zarówno okrętu jak i jego nazwy, i pisać zgodnie z terminologią wszystkich opracowań hiszpańskich o Santisima Trinidad...

Oprócz tych wymienionych, na planie jest jeszcze kilka przekłamań i niekonsekwencji. Mianowicie na rufie narysowane są balkony, a w 1803 balkony zostały zastąpione przeszkloną pawężą; niewłaściwe wymiary długości łodzi okrętowych; działa na czwartym pokładzie - powinny być o najmniejszym kalibrze na śródokręciu (przy luku).


jeszcze jedna modyfikacja


kolejna modyfikacja - stopnie burtowe prowadzą na pokład wyżej

 

Obecnie znane i dostępne plany okrętu znajdują się w http://www.armada.mde.es
gdzie można je zakupić lub pobrać za darmo z wymienianej już strony Plany - http://usuarios.arsystel..../nst/index.html lub http://santisima-trinidad.astillero.net/
Plany te opracowane w Instituto de Historia y Cultura Naval w 1983 r. pokazują okręt już jako 140 działowy i są wykonane w skali 1:75. Wymiary są określone w stopach - pies de burgos - wymiar tej stopy to 278,6 mm.

 

Oprócz tych wymienionych przez Shippera, na planie jest jeszcze kilka przekłamań i niekonsekwencji. Mianowicie na rufie narysowane są balkony, a w 1803 balkony zostały zastąpione przeszkloną pawężą; niewłaściwe wymiary długości łodzi okrętowych; działa na czwartym pokładzie - powinny być o najmniejszym kalibrze na śródokręciu (przy luku).

jeszcze jedna modyfikacja

kolejna modyfikacja - stopnie burtowe prowadzą na pokład wyżej

Krzysztof Gerlach napisał:
W chwili wodowania Santisima Trinidad przewyższał wielkością wszystkie okręty wojenne na świecie, budził więc w pełni zrozumiały podziw.



Ilustracja przedstawia zarys sylwetek największych ówczesnych żaglowców Wielkiej Brytanii (Victory 1765), Francji (Royal Louis 1759) i Hiszpanii (Santisima Trinidad 1769). Godne uwagi są też różnice w szerokości, gdyż właśnie jej wartość (przy ówczesnych metodach wyznaczania tonażu) wpływała decydująco na obliczeniową wielkość okrętu.



Konstrukcyjnie Santisima Trinidad nie odbiegał niczym istotnym od innych ówczesnych jednostek pierwszej rangi, określanych jako trójpokładowce.

Model może być nazwany dowolnie i nie przedstawiać niczego związanego z tą nazwą w świecie realnym, albo nawet w ogóle niczego z rzeczywistości pełnowymiarowej. Dawniej i dziś wiele modeli powstawało i powstaje z przeróżnych powodów – dla rekreacji, zarobku, nauki, zabawy, w celach zdobniczych, dla reklamy itd. Przekonanie, że skoro jakiś z nich dobrze wygląda i zrobiono go dawno temu, to MUSIAŁ być modelem redukcyjnym – jest całkowicie błędne. Nikt też nie może zabronić modelarzowi umieszczenia na swoim dziele jakiejkolwiek nazwy w taki miejscu, w którym ma ochotę to zrobić.

Model będący przedmiotem dyskusji został zbudowany w stoczni La Carraca pomiędzy 1766 a 1767 rokiem zgodnie z planem PB-197 z Muzeum Marynarki Wojennej w Madrycie. Przedstawia 114-działowiec zaprojektowany przez Ignacio Mullana w oparciu o brytyjskie wzorce, który to projekt posłużył potem przy budowie w Hawanie słynnego liniowca 

.

W liście do ministra Juliana de Arriaga, datowanym 27.04.1767, Matthew Mullan pisał: „Ufam, że model 112-działowego (sic) okrętu jest już w drodze; dostarczyłem go całkowicie skończony i bezpiecznie zapakowany, razem ze stołem i gablotą do pokazywania go... wysłany w nadziei, że spodoba się Waszej Ekscelencji, co będzie wystarczającą nagrodą za mój trud...”. Model dostarczono do Madrytu w połowie lipca, ale z nieznanych powodów nie trafił do królewskiej kolekcji.

Anonimowy modelarz i inicjatorzy powstania tego dzieła sztuki chcieli się przypodobać królowi Karolowi i dlatego umieścili na rufie rozmaite ozdóbki z nim się kojarzące (tu przepraszam fanów heraldyki, którzy pewno dostają wysypki czytając takie obrazoburcze określenia) oraz napis El Real Carlos  1766, gdzie rok 1766 oznacza datę tworzenia modelu, a nie jakiegokolwiek oryginału, o tej czy innej nazwie. 

Hiszpanie nie zbudowali w szerokich okolicach 1766 (a tym bardziej w samym 1766) ŻADNEGO OKRĘTU O NAZWIE Real Carlos, więc żaden model nie może go przedstawiać! Stosunkowo najbliżej plasował się (nazwą i wielkością) San Carlos z 1765, który jednakże był 94-działowcem (czy 98-działowcem) i dopiero w 1801 został w Cartagenie przekształcony w 112-działowiec, a więc nie ma z modelem nic wspólnego. Próbowano też zlekceważyć datę i przypisać model rzeczywistemu 112-działowcowi Real Carlos z 1787, ale to zabieg równie karkołomny, ponieważ okręt ten zbudowano nie tylko 21 lat później, ale zgodnie z systemem zupełnie innego konstruktora, José Joaquina Romero, więc był całkiem odmienny.

Całe zamieszanie bierze się z faktu, że kiedy model „odkryto” po latach (w 1843), podczas inwentaryzacji w 1847 opisano zgodnie z napisem rufowym Navio Real Carlos de 112 canones, a ponieważ widoczna była też data 1766, dorobiono mu fałszywą metryczkę, zaś od czasu wynalezienia internetu można już było tą fałszywą zbitką zalać świat, samą ilością stwarzając wrażenie prawdy

.

• Signatura Topográfica: mnm_pb_0197

• Título: Plano de un navío de 114 cañones. Mateo Mullan. 1759. Sistema inglés. (Santísima Trinidad 1769).

• Tipo: Buques de guerra: trazado

          • Tipo General: Buques de guerra

na pierwszej stronie pod nr

• Signatura Topográfica: mnm_pb_0003

• Título: Plano de un navío de 94 cañones. Ignacio Mullan. (Tipo San Carlos, La Habana, 1765, sistema inglés)

• Tipo: Buques de guerra: trazado

          • Tipo General: Buques de guerra

Krzysztof Gerlach napisał:

Fiszka fiszką. Na mojej, przy DOKŁADNIE tym samym planie, jest napisane: Ignacio Mullan. Aby stwierdzić, który kopista się pomylił, trzeba by odczytać ten prostokącik, który naprawdę znajduje się nad rysunkiem, a tego nie jestem w stanie uczynić nawet na mojej, znacznie większej kopii. Jeśli Pan ma taką techniczną możliwość, proszę to zrobić.

Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Model o numerze inwentarzowym 542 z Muzeum Marynarki w Madrycie powstał w 1819 r. Zbudował go w królewskim pałacu Pedro de Lima, nadworny bosman, na życzenie króla Ferdynanda VII właśnie wtedy, gdy rzeczywista marynarka hiszpańska na zawsze żegnała się z trójpokładowcami. Można sobie spekulować, jakie sentymenty targały monarchą. Model przedstawia naprawdę 114-działowiec, a ponieważ dość dobrze odpowiada wymiarami i ogólną budową prawdziwemu liniowcowi 112-działowemu Real Carlos z 1787, przypuszcza się, że pan bosman właśnie na planach tego okrętu się wzorował. Nie chodziło jednak o żaden okręt „ostatecznie nie zbudowany”, gdyż miała to być wyłącznie ozdoba, a nie studium projektowe. Model nie ma nic wspólnego z „pseudo-czteropokładową” konstrukcją Santísima Trinidad po przebudowie, gdyż ta monstrualna liczba armat powstała po prostu z dodania do rzeczywistych 114 dział jeszcze 26 malutkich moździerzy, używanych do strzelania siekańcami lub kartaczami z marsów i podobnych miejsc, czyli de facto formy działek relingowych. Gdyby stosować takie zabiegi erystyczne względem okrętów innych nacji, to francuski standardowy, 120-działowy trójpokładowiec z tego samego okresu mógłby być śmiało nazywany 134-działowcem. Na modelu nie ma ani zamkniętego śródokręcia między pokładem rufowym a dziobowym, ani żadnych dział umieszczonych w tym rejonie – to całkiem standardowa konstrukcja trójpokładowca z końca XVIII w. Król Ferdynand VII wyraził w 1834 życzenie, aby model nazywać 

. W katalogu z 1846 zapisano go pod nazwą 

W latach 1847-1919 katalogi nie przypisywały mu żadnej nazwy, dobrze sobie bowiem zdawano sprawę z ich fikcyjności. W katalogach wydawanych w latach 1933-1945 BŁĘDNIE identyfikowano go jako rzekomy model redukcyjny okrętu 

na podstawie ozdoby wieńczącej rufę. Od 1945 te nonsensy wielokrotnie wykazywano, a prawdziwa historia modelu została w pełni udokumentowana, ale do czego jest internet, jak nie do powielania fałszywych teorii w nieskończoność.

Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach