Olinowanie HMS Victory

[woj195]

Witam Kogowiczów,
obserwując Kolegi Jarcia opis olinowania do Victory’ego, myślę, że zwracam się do osoby kompetentnej i we właściwym temacie. Proszę więc o podpowiedź w dwóch kwestiach:
1. Do czego służył na okrętach, zamocowany przy grotmaszcie, lecz nie tylko, zestaw pionowych prętów („boarding pikes”) ?
2. Czy ktoś może mi podpowiedzieć, jak wykonać osłonę przedniej części masztów, zwaną przez Amerykanów „chafing fish” ?. Przy skali 1:100 ma to mieć ok. 1mm grubości. Próbowałem zwinąć z kartonu – nie wychodzi. Cięcie milimetrowej grubości forniru na listewki o szer. 1, 2 do 1,5 mm, też nie za bardzo.
"Zaciąłem się" na możliwie dokładne, wg planów wykonanie omasztowania do USS Constitution.
Pozdrawiam
Wojciech Łączyński

[TomekA]

Witam Kogowiczów,
obserwując Kolegi Jarcia opis olinowania do Victory’ego, myślę, że zwracam się do osoby kompetentnej i we właściwym temacie. Proszę więc o podpowiedź w dwóch kwestiach:
1. Do czego służył na okrętach, zamocowany przy grotmaszcie, lecz nie tylko, zestaw pionowych prętów („boarding pikes”) ?
2. Czy ktoś może mi podpowiedzieć, jak wykonać osłonę przedniej części masztów, zwaną przez Amerykanów „chafing fish” ?. Przy skali 1:100 ma to mieć ok. 1mm grubości. Próbowałem zwinąć z kartonu – nie wychodzi. Cięcie milimetrowej grubości forniru na listewki o szer. 1, 2 do 1,5 mm, też nie za bardzo.
"Zaciąłem się" na możliwie dokładne, wg planów wykonanie omasztowania do USS Constitution.
Pozdrawiam
Wojciech Łączyński

Nie wiem, czy jest wlasciwym wlaczanie sie do postu skierowanego do kol. Jarcia (i ja dziekuje mu za bardzo pogladowe pokazanie takielunku na Victory'm), ale akurat budowalem kiedys swego Wiktorka (w tym i te boarding pikes), a takze mam ow monumentalny zestaw Model Shipways z USF Constitution (choc dotychczas nie mialem okazji zaczac jego budowe), to jednak osmiele sie odpowiedziec na w/w pytania.

Boarding pikes (po polsku piki przeciwabordazowe ?), to dosc efektowna bron, sluzaca przede wszystkim do odparcia ataku marynarzy nieprzyjaciela probujacych wtargnac na poklad wlasny, tzw abordaz. Uzywane byly jednakze i do innych celow, takze ofensywnych. Skladowane wokol stopy masztow, jak na Victorym czy Constitution.

Co do wykonania tzw. chaffing fish wokol masztu, to w Twej skali ja nie probowalbym zrobic to z pojedycznych listeweczek sklejonych razem w plaszczyzne oslony, a raczej wycialbym calosc z kartonu odpowiedniej grubosci i okleil wokol masztu (jesli potem zamierzasz pomalowac maszty na bialo - jak w oryginale), albo przy zostawieniu masztow w naturalnym kolorze drewna - zrobilbym to z forniru tego samego gatunku drewna, wyginajac namoczony w wodzie fornir w oslone. Potem ewentualnie nacialbym tylko ostrym nozykiem pionowe linie imitujace polaczenia tych listew.

Ja w swym modelu Victory (skala 1:98) zrobilem cos podobnego wokol bukszprytu, najpierw wytaczajac i wywiercajac na tokarce odpowiednie zgrubienia bukszprytu (z tego samego drewna - orzech) i przycinajac je na dlugosc i do ksztaltu a potem te tuby nakleilem na bukszpryt.

A'propos, witam swojego Krajana ! (ja tez jestem z Wloclawka, ale obecnie - juz ponad 32 lata poza regionem) i ciekaw jestem, jak sobie radzisz w miescie z materialami i narzedziami do modelarskiego szkutnictwa? Tam chyba o to nielatwo?

[woj195]

Dziękuję za wyczerpujące odpowiedzi. Nawet się nie domyślałem takiego zastosowania tych tyczek.
Jeśli chodzi o chaffing fish, to chyba spróbuję z wygiętego forniru może się uda. Karton wymaganej grubości nie dał się zgiąć w tak cienką rurkę, a i wątpię żeby z fornirem się to udało. Myślę jednak, że dla osiągnięcia wymaganej grubości chaffing fish, trzeba będzie zrobić to z dwóch warstw forniru. Spróbuję tego pomysłu z nacinaniem dla imitacji desek. Malowanie oczywiście będę robił tak jak w oryginale.
Jeśli chodzi o możliwości zakupu materiałów modelarskich we Włocławku – wg mojej wiedzy, nie ma takich możliwości. Zostaje Warszawa, Bydgoszcz, Toruń i sklepy wysyłkowe, choć te ostatnie nie są najlepszym rozwiązaniem, szczególnie dla małych zakupów. Ostatnio nawet zauważyłem znaczną redukcję wydawnictw dla modelarzy sprzedawanych w Empiku. Jeśli jestem w błędzie, to proszę o informację.
Jeśli chodzi o miejsce, w którym zamieściłem moje pytania – to robiłem to z nadzieją uzyskania odpowiedzi od osoby znającej się na rzeczy. Za taką uznałem i nadal uznaję Kol. Jarcia, będąc pełen podziwu dla Jego wiedzy i drobiazgowości, z jaką opracował i przedstawiał nam „wiązanie linek”. Nie uznałem za celowe zakładanie odrębnego tematu dla dwóch pytań. Jeśli zatem, moje pytania i odpowiedzi na nie bardzo psują ten wątek, to proszę moderatora o przeniesienie ich w odpowiedniejsze miejsce.
Pozdrawiam „byłego” Krajana i jeszcze raz dziękuję.
Wojciech Łączyński

[Jarcio]

Wanty (shrouds) i stenwanty (topmast shrouds)

1) Średnica want foka i grota – 0,9 mm, bezana - 0,5 mm; wykonane z lin lewoskrętnych.
2) Wanty mocowane są parami. W górnej części para want tworzy pętlę, która otacza głowę kolumny masztu; w tej części wanta jest wypełniana i owijana płótnem na odcinku o długości ok. 6 cm (po 3 cm z każdej strony).
3) Wanta najbardziej wysunięta w kierunku dziobu (w pierwszej parze) jest wypełniana i owijana na całej długości, aż do jufersów (dotyczy to want foka i grota).
4) Po każdej stronie burty jest 10 want (5 par), na kolumnie bezana jest mocowanych 6 want (3 pary); dodatkowo na kolumnie foka i grota jest 11 wanta (tzw. swifter) utworzona z liny połączonej na głowie kolumny podwójnym szplajsem. Bardziej powszechną praktyką było mocowanie tej wanty jako pojedynczej na każdej burcie, za pomocą oka szplajsowego.
5) W pierwszej kolejności mocowana jest para want na sterburcie, powyżej burton pendant, a następnie układana jest para want na bakburcie i dalej naprzemiennie.

6) W dolnej części każdej wanty mocowany jest jufers; krótszy koniec wanty obiegający jufers, na sterburcie mocowany jest do wanty od strony rufy, a na bakburcie od strony dziobu.
7) Jufersy na wantach foka znajdują się około górnego poziomu sieci burtowych, a na wantach grota około górnej krawędzi nadburcia ćwierćpokładu. Górne i dolne jufersy łączone są za pomocą talrepu.
8) Talrep (śr. 0,4 mm) – lina talrepu jest na końcu zabezpieczona węzłem Matthew Walkera lub podwójnym supłem. Węzeł znajduje się w lewym, dolnym otworze górnego jufersa, od wewnętrznej strony burty.

[Jarcio]

9) Do want, od ich wewnętrznej strony, równolegle do osi okrętu, za pomocą przewiązów jest zamocowana rozpórka podwantkowa - futtock stave - (ok. 6 cm poniżej krawędzi platformy marsa foka i grota, ok. 4 cm poniżej platformy bezana); do tej rozpórki mocowane są podwantki. Rozpórka nie styka się ze skrajną rufową wantą (dla wyjaśnienia podaję, że informacja o umiejscowieniu rozpórki jest zaczerpnięta z książki The Anatomy of Nelson’s Ship autorstwa C. Nepean’a Longridge’a; na obecnym, muzealnym HMS Victory, rozpórka podwantkowa znajduje się na wantach).
10) Podwantki (śr. 0,5 mm) górny koniec podwantek zakończony jest okiem szplajsowym z kauszą; do tego oka zamocowany jest hak, którym podwantki w górnej części mocowane są do otworu w metalowych obejmach jufersa, przechodzących przez otwory w platformie marsa. Dolny koniec podwantek był mocowany na dwa sposoby - pierwszy polegał na owinięciu podwantki wokół rozpórki podwantkowej oraz wanty i odłożeniu końca podwantki na wancie; bardziej powszechne było zakończenie dolnego końca podwantki okiem szplajsowym, a następnie połączenie oka z rozpórką podwantkową za pomocą przewiązu. Na grocie i foku mocowanych było po sześć podwantek, na bezanie po cztery; podwantki mocowane były począwszy od drugiej wanty (licząc od dziobu).

[Jarcio]

11) Katarpiny (catharpins) - (śr. 0,5 mm) wykonane są z liny zakończonej po obu stronach okiem szplajsowym i owijane na całej długości (served). Na grocie i foku są po cztery katarpiny, na bezanie dwie. Katarpiny znajdują się pomiędzy wantami, przebiegając od lewej do prawej burty i mocowane są do wanty za pomocą przewiązu. Katarpiny na grocie i foku mocowane są pomiędzy 4, 5, 7 i 9 wantą (licząc od dziobu), na bezanie między 4 i 5 wantą.

[Jarcio]

12) Wyblinki (śr. 0,1 mm); wyblinki wiązane są w odstępach co 3,5 mm. Do want mocowane są za pomocą węzła wyblinkowego (clove hitch) z tym, że końcówki wyblinek zakończone są okiem, które do skrajnych want mocowane są za pomocą przewiązu. Sześć wyblinek tuż powyżej jufersów oraz sześć poniżej rozpórki podwantkowej jest mocowanych z pominięciem najbardziej skrajnych want – jednej od strony rufy i jednej od strony dziobu. Wyblinki mocowane są również na podwantkach, bez pomijania którejkolwiek podwantki, w odstępach co 3,5 mm.

13) Stenwanty (śr. 0,5 mm dla foka i grota, 0,35 mm dla bezana). Przed stenwantami mocowana jest jedna burton pendant (śr. 0,4 mm) za pomocą podwójnego szplajsu. Stenwanty w górnej części są mocowane i układane na głowie stengi w taki sam sposób, jak wanty na głowie kolumny masztu. Na grocie i foku mocowanych jest 6 stenwant (3 pary) z każdej strony burty, na bezanie 4 stenwanty (2 pary). Pomiędzy pierwszą parą want (na każdej burcie), tuż poniżej poprzecznej belki salingu jest mocowany blok „siostrzany” (sister block) - dł. 8 mm. W dolnej części stenwanty mocowane są do jufersów (śr. 3 mm) a te z kolei za pomocą talrepu (tak jak na wantach) do jufersów mocowanych w metalowych obejmach w platformie marsa. W górnej części stenwant mocowana jest rozpórka podwantkowa (pod stenwantami); do stenwant nie są mocowane podwantki.

[Jarcio]

Paduny (Backstays)

1) Paduny mocowane są na ułożonych stenwantach. Paduny mają tę samą średnicę co odpowiadające im stenwanty układane na danym maszcie.
2) Na stendze foka i grota jest po pięć padun z każdej burty, na bezanie po dwie.
3) W pierwszej kolejności (na foku i grocie) układana jest paduna pomocnicza (breast backstay), zaczynając od sterburty, a następnie kolejna na bakburcie. Na głowie stengi paduny pomocnicze mocowane są za pomocą oka szplajsowego. W swej górnej części paduna jest owijana na długości ok. 10 mm poniżej poprzecznej belki salingu, a ponadto na wysokości platformy marsa oraz rei foka i grota. Na końcu paduny zamocowany jest pojedynczy blok (dł. 3,5 mm). Przez ten blok przechodzi lina (śr. 0,4 mm), której jeden koniec jest wiązany pod trzecim jufersem na foku i pod drugim na grocie (licząc od dziobu), a do jej drugiego końca jest zamocowany pojedynczy blok (dł. 3,5 mm). Ten blok jest z kolei połączony liną (śr. 0,2 mm) z podwójnym blokiem (dł. 3,5 mm) tworząc talię. Blok podwójny zamocowany jest do obejmy pierwszego jufersa na ławie wantowej (dokładnie pod jufersem). Nadmiar liny jest odkładany wokół talii.
4) Na padunach pomocniczych są następnie układane stałe paduny (standing backstays) - po trzy sztuki z każdej burty na foku i grocie. Dwie pierwsze paduny są podwójne i w górnej części są mocowane tak samo jak wanty; trzecia stała paduna jest pojedyncza i w górnej części jest wiązana za pomocą podwójnego szplajsu. Pętle stałych padun są owijane. Na końcu każdej stałej paduny zamocowany jest jufers. Najbardziej wysunięta ku dziobowi stała paduna jest przymocowana talrepem do czwartego jufersa na ławie wantowej foka i do trzeciego jufersa na ławie wantowej grota; druga paduna do dziesiątego jufersa na ławie wantowej foka i do ósmego jufersa na ławie wantowej grota; trzecia paduna do czternastego jufersa na ławie wantowej foka i do pierwszego jufersa na dodatkowej małej ławie (tzw. stool), znajdującej się za ławą wantową grota.
5) Na końcu mocowana jest paduna ruchoma (shifting backstay), powyżej stałych padun. W górnej części jest mocowana za pomocą oka szplajsowego (owijanego liną), a na jej dolnym końcu znajduje się oko z kauszą. Do tego oka za pomocą haka przymocowany jest pojedynczy blok (dł. 3 mm), będący górnym blokiem talii. Dolny pojedynczy blok talii (dł. 3 mm) mocowany jest hakiem do oka przytwierdzonego na końcu ławy wantowej. Koniec talii odkładany jest wokół górnego haka.
6) Na bezanstendze znajduje się stała i ruchoma paduna na każdej burcie. Na dolnym końcu stałej paduny przytwierdzony jest jufers, mocowany talrepem do pierwszego jufersa na dodatkowej małej ławie za ławą wantową bezana. Na końcu ruchomej paduny znajduje się pojedynczy blok (dł. 2,5 mm) łączony liną (śr. 0,2 mm) tworzącą talię z pojedynczym blokiem (dł. 2,5 mm) zamocowanym hakiem do oka w skrajnym, rufowym końcu ławy wantowej bezana. Koniec talii odkładany jest wokół paduna, powyżej bloku.

[Jarcio]

Bramstenwanty (topgallant shrouds)

1) Średnica bramstenwant foka i grota – 0,3 mm, bezana 0,2 mm
2) Na foku i grocie są po trzy bramstenwanty na każdej burcie, na bezanie po dwie. Pierwsza para bramstenwant jest podwójna (tak jak inne wanty), trzecia bramstenwanta, na głowie bramstengi grota i foka mocowana jest za pomocą oka szplajsowego. Wanty układane są na pierścieniu wykonanym z liny (o średnicy bramstenwant) i ułożonym na głowie bramstengi przed bramstenwantami.
3) Pomiędzy pierwszą parą dwóch bramstenwant jest zamocowana kausza; znajduje się ona tuż poniżej wiązania tworzącego z dwóch want pętlę.
4) Każda bramstenwanta przechodzi przez otwory w poprzecznych belkach salingu; w miejscu przejścia wanty są owijane. Dalej bramstenwanty przechodzą pomiędzy stenwantami i opierają się na wewnętrznej stronie rozpórki podwantkowej; następnie biegną w dół równolegle do stenwant a ich dolny koniec zakończony jest okiem z kauszą. To oko mocowane jest przewiązem do drugiego oka z kauszą zamocowanego w stropie, który wiązany jest dookoła obejmy dolnego jufersa przewidzianego dla stenwant.
5) Bramstenwanty są mocowane przewiązem do pierwszej, trzeciej i piątej obejmy jufersa (na foku i grocie) oraz do pierwszej i trzeciej na bezanie.

[Jarcio]

Bramstenpaduny (topgallant backstays) i bombramstenpaduny (royal backstays)

1) Bramstenpaduny – śr. 0,3 mm dla foka i grota, 0,2 mm dla bezana.
2) Bramstenpaduny, na głowie bramstengi mocowane są za pomocą oka szplajsowego; w dolnej części paduny znajduje się jufers (śr. 2 mm) mocowany talrepem do piętnastego jufersa na ławie wantowej (w przypadku foka) i do drugiego jufersa na małej ławie (w przypadku grota i bezana).
3) Wg C. Nepean Longridge’a na okrętach klasy Victory, na głowie bramstengi foka i grota mocowana była dodatkowo ruchoma bramstenpaduna. Na jej końcu był zamocowany pojedynczy blok (dł. 2 mm) połączony liną (śr. 0,2 mm) z drugim pojedynczym blokiem (dł. 2 mm), zamocowanym hakiem do oka przytwierdzonego w rufowej części ławy wantowej (w przypadku foka) oraz w rufowej części małej ławy (w przypadku grota). Ta bramstenpaduna jest także oznaczona na planach S. Hebdy.
4) Bombramstenpaduny – śr. 0,25 mm dla foka i grota, 0,15 mm dla bezana; na głowie bombramstengi mocowane są za pomocą oka szplajsowego, w dolnej części paduny znajduje się oko z kauszą mocowane za pomocą przewiązu do oka przytwierdzonego na końcu ławy wantowej foka oraz na końcu małej ławy grota i bezana.